Η εορτή της Απόδοσης της Κοίμησης της Υπεραγίας Θεοτόκου στο γυναικείο μοναστήρι, Μονή «Μάντζαρη

Φωτογραφίες Ιωαν. Μητράκης
Με ιδιαίτερη λαμπρότητα εορτάτηκε και φέτος η εορτή της Απόδοσης της Κοίμησης της Υπεραγίας Θεοτόκου (Εννιάμερα) στο γυναικείο μοναστήρι, Μονή «Μάντζαρη» του 11ου αιώνα.

Η Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή Μονή «Μάντζαρη» είναι γυναικεία μονή. Βρίσκεται 15 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Κύμης, στον Οξύλιθο Εύβοιας. Πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου.

Η εκκλησία φαίνεται να είναι κτισμένη τον 11ο αιώνα.

Το κτήριο της μονής έχει σχήμα ορθογώνιο και στις τέσσερις πτέρυγές του υπάρχουν μεγάλα οικήματα, όπου βρίσκονται τα κελιά, οι ξενώνες, το ηγουμενείο, η βιβλιοθήκη, τα γραφεία, οι βοηθητικοί χώροι κ.λ.π.. Όλα τα κτήρια περιβάλλονται από τον παλιό μαντρότοιχο της μονής.

Στη μέση του περιβόλου είναι ο ναός της μονής, το Καθολικό της, σταυρεπίστεγος, μονόκλιτος, βυζαντινού ρυθμού, χωρίς τοιχογραφίες ή άλλο ξέχωρο διάκοσμο. Το εσωτερικό του είναι στρωμένο με παχύ στρώμα ασβέστη. Όπου έχουν φθαρεί οι σοβάδες του ασβέστη, φαίνονται οι παλιές αγιογραφίες, ξεθωριασμένες από το χρόνο και σκαλισμένες με οξύ εργαλείο, για να κολλάει ο ασβέστης που επικολλήθηκε. Το τέμπλο στολίζουν οι τρεις βυζαντινές εικόνες της Παναγίας, του Χριστού και του Ιωάννη του Προδρόμου, που ανάγονται στον 16ο αιώνα.

Περα απο την κατανυξη ΑΞΙΖΕΙ μια επισκεψη σε ενα Μοναστηρι με παλιες και αξιολογες αγιογραφιες, αγιογραφιες που ειχαν κρυφτει κατω απο σοβαδες και ασβεστη και προσφατα ηρθαν στην επιφανεια

Στη μονή διατηρείται μια μεγάλη ξύλινη ανάγλυφη σφραγίδα του Αγίου Γεωργίου, εξαίρετης τέχνης. Η βιβλιοθήκη της είναι πολύ φτωχή, γιατί τα παλιά βιβλία ή καταστράφηκαν ή υπεξαιρέθηκαν.
Δεν είναι διευκρινισμένη η προέλευση του ονόματος της Μονής. Σύμφωνα με μια εκδοχή, ονομάστηκε έτσι από τον πρώτο ηγούμενο και ιδρυτή της, που ονομαζόταν «Μάντζαρης». Κατά άλλη εκδοχή, η μονή ιδρύθηκε από πλούσια ευσεβή γυναίκα από τα παράλια της Μικράς Ασίας, η οποία ήρθε και ασκήτευσε αρκετό καιρό και είχε πολλά «μαντζάρια» μαζί της, χρήματα δηλαδή. Ίσως το όνομα να δικαιολογείται και από το μεγάλο πλούτο του μοναστηριού, που είχε πολλά «μαντζάρια» και ενίσχυε οικονομικά τους φτωχούς.

Το πότε ιδρύθηκε η μονή είναι άγνωστο, μια και δεν υπάρχουν γραπτές αποδείξεις. Η μονή τον 16ο αιώνα είχε προοδεύσει πολύ και είχε αποκτήσει τεράστια ακίνητη περιουσία, που πιστοποιείται από δωρητήρια, πωλητήρια, δικαστικές αποφάσεις, σουλτανικά φιρμάνια, τα οποία και σώζονται στο αρχείο της. Συγκεκριμένα από πωλητήριο φαίνεται ότι η μονή αγόρασε όλη την περιουσία της παλιάς μονής «Βύθουλα» Στύρων. Επίσης υπάρχει πωλητήριο των κτημάτων της μονής Κοτσικιάς της Οκτωνιάς, καθώς και δωρεά κτημάτων των κατοίκων Οξυλίθου και Οριού προς τη μονή στις 16 Αυγούστου του 1529. Από τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι η μονή Μάντζαρη είναι παλιά.

Η μονή πήρε ενεργό μέρος στην επανάσταση του 1821. Οι μοναχοί της με τον ηγούμενο Παρθένιο πολέμησαν κοντά στο στρατηγό Νικόλαο Κριεζώτη. Μετά την απελευθέρωση της Εύβοιας, ο ηγούμενος μαζί με τους μοναχούς συγκεντρώθηκαν στη μονή και άρχισαν την περισυλλογή και ανοικοδόμηση των ερειπίων, που άφησαν πίσω οι ορδές του Ομέρ μπέη του Καρυστινλή. Το 1834 είχε προσωπικό από 10 μοναχούς. Τον 19ο αιώνα σημειώθηκε μεγάλη πρόοδος, ενώ στη συνέχεια έπεσε σε μαρασμό και το 1910 έγινε μετόχι της μονής Σωτήρος Κύμης.